"W marcu tego roku złamano kręgosłup NZS i Solidarności. Tym pierwszym rządzą teraz neostalinowcy z SKS, którzy  deklarują swoją nienawiść do Polski Niepodległej i jej symboli, a 10 milionowym Związkiem dziwny kierowca niezbyt lubianego szefa. Czy naprawdę myślicie, że nomenklatura odejdzie bez walki, korowcy powieszą w szkołach krzyże, a wojskowe grupy operacyjne urynkowią polską gospodarkę? "

Federacja Młodzieży Szkolnej (FMS, 1981), pierwsza w bloku państw komunistycznych niezależna organizacja skupiająca środowiska uczniowskie i młodzieżowe. Słowo federacja mówi o konsolidacji czy zjednoczeniu wielu już istniejących, głównie lokalnie,  organizacji młodzieżowych.

Pierwszym przewodniczącym Federacji został Grzegorz Bierecki, wiceprzewodniczącym Bogdan Moszkowski a wiceprzewodniczącym i przewodniczącym Rady Rzeczników Tomasz Sokolewicz - osoby reprezentujące środowiska uczniowskie Gdańska, Wrocławia i Warszawy.

Zadaniami FMS miały być: „obrona interesów uczniowskich, rozwój osobowości i świadomości społecznej ucznia, demokratyzacja życia społecznego w PRL, utrwalanie i pogłębianie praw obywatelskich i swobód twórczych, umacnianie niezawisłości kultury i sztuki”. Jednym z założeń była też praca nad nowym modelem szkoły średniej - wysuwano postulaty udziału uczniów w samorządach szkolnych i radach pedagogicznych, zniesienia oceny jako bodźca do nauki, kontroli egzaminów wstępnych przez członków FMS (korupcja!), a nawet walka z alkoholizmem i narkomanią. Te ostatnie punkty miały znaczenie nie tylko etyczne, ale i praktyczne - alkohol i narkotyki były używane powszechnie przez SB jako "haki" i sposób pozyskiwania informatorów.

Radę Rzeczników skupiała przedstawicieli kilkunastu regionalnych ośrodków FMS z całej Polski. Do zadań Rzeczników należało informowanie o bieżącej działalności FMS i obrona represjonowanych członków FMS poprzez poprzez przekazywanie informacji do redakcji „Ucznia Polskiego” – pisma Federacji. Wydawnictwo "Wprost" zostało uznane za oficjalne wydawnictwo Federacji Młodzieży Szkolnej.

Od momentu powstania FMS stanowił przysłowiową sól w oku aparatu bezpieczeństwa. Organizacja miała przestać istnieć, a przywódcy mieli zostać w sposób trwały skłóceni, a nawet wyeliminowani. "Federacja to kanapowa organizacja ludzi, co widzieli się raz w życiu i zrobili sobie jedną wspólną fotografię. (...) dysfunkcyjnych psychicznie lub kierujących się chęcią wzbogacenia osobistego." Fragmenty zaleceń dla agentury znajdujemy w materiałach Instytutu Pamięci Narodowej i artykułach prasowych opublikowanych m.in. w "Razem", "Filipince", "Na przełaj".

Wprowadzenie stanu wojennego miało definitywnie zakończyć działalność Federacji. Prasa partyjna "zauważyła" i bardzo gwałtownie zaatakowała Federację Młodzieży Szkolnej i jej przywódców, stworzono organizacje "wydmuszki" sterowane przez aparat bezpieczeństwa,  próbowano przejąć sprzęt poligraficzny i archiwum organizacyjne, wielu działaczy aresztowano, a nawet zamordowano. Śledztwa Pionu Śledczego Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie zabójstw m.in. Emila Barchańskiego, Piotra Majchrzaka i in. wciąż trwają (2011). Wobec utajnienia/braków części archiwów obecnie nie jest możliwe odtworzenie szczegółów gry operacyjnej SB i WSI przeciwko Federacji Młodzieży Szkolnej.

"Plan B" jednak w dużym stopniu powiódł się: w Warszawie udało się uchronić archiwum FMS i oba powielacze*** i stworzyć sprawnie działającą "Polską Armię Krajową - II Brygadę", czyli "Piłsudczyków". Wielokrotnie powtarzane akcje niszczenia najbardziej haniebnych pomników komunizmu: pomnika Feliksa Dzierżyńskiego i pomnika Marcelego Nowotki, akcja "Tylko świnie siedzą w kinie", akcja "Zamknij ZOMO!", akcja "Trybunka", akcja "Toxo-toxo", akcja "Sputnik", akcja "Cytadela",  malowanki czy pojenie patroli LWP herbatką z zawartością środków przeczyszczających ( akcja " Tea for two" ) nie byłyby możliwe bez uprzedniego przygotowania "Planu B".

Ważną rolę odegrał ośrodek gdański Federacji kierowany przez Grzegorza Biereckiego (akcja "Rozbieranka na Żabiance", czy ktoś ma zdjęcia, hmm?), grupa śląska Adama Słomki, odcinek poznański NN.

Do najbardziej brawurowych akcji młodzieżowego podziemia należą akcje rozbrajania żołnierzy LWP i milicjantów i akcja podpalenia pomnika Feliksa Dzierżyńskiego w czasie stanu wojennego 75 metrów od stacjonującej na południowej części placu kompanii ZOMO, vis a vis od strony północnej znajdującej się kwatery głównej warszawskiej bezpieki - Pałacu Mostowskich. Akcja ta została oceniona przez bezpiekę  jako "bardzo widowiskowa", a rozbrajanie funkcjonariuszy jako "sprawnie wykonywane." Artur Nieszczerzewicz, Stanisław Matejczuk i Marek Marciniak...

Federacja Młodzieży Walczącej nawiązująca już w nazwie do dziedzictwa FMS stała się godnym kontynuatorem niepodległościowych działań zapoczątkowanych przez Federację Młodzieży Szkolnej.

Niezapomniani: Jola Lenartowicz ['] Wojtek Cielecki ['] Darek Stolarski [']

*** Los drugiego powielacza od połowy 1983 roku nie jest znany. Trzeci powielacz (podarowany FMS przez Syndicate Lycee z Francji) wpadł w siedzibie NZS 13.12.1982, tuż po nieudanej próbie jego odzyskania i przekonania kierownictwo Zrzeszenia, że należy go ukryć. Stan wojenny zaskoczył kierownictwa NZS i "Solidarności". W siedzibie Związku SB zabezpieczyło archiwum, zawierające adresy kilku członków FMS pracujących społecznie na rzecz NSZZ "Solidarność". Dane te okazały się jednak zbyt fragmentaryczne i nie przyniosły przejrzystości niezbędnej dla skutecznego rozbicia konspiry. Archiwum FMS nigdy nie wpadło :-)

Federację Młodzieży Szkolnej

tworzyli:

Katarzyna 

Mariusz

Maryla

Zbigniew

Justyna

   Marzena

Krzysztof

Bogdan

Mariusz

Barbara

Jan

Józef

Piotr

Mirosław

Eleonora

Jacek

Krzysztof

Anna

Jacek

Paweł

Krzysztof

Dariusz

Maciej

 Inga

Karolina

Paweł

Bachanek,

Barchański +

Bierecki,

Bojdziński,

Bukowska,

Cielecki +

Chałupka, 

Czołnik, 

Czarnecki,

Czerniecka,

Dąbrowski,

Duriasz, 

Duszyńska,

Fabisiak,

Gomółkiewicz,

Górecki,

Grochulski,

Homyniuk,

Jamroz,

Jarosz,

Jakubowski,

Jesionowski,

Jezarkowicz

Kicler,

Kmicik,

Kotański,

Kril, 

Król ),

Krupa,

Krzyżanowski,

Kubisiak,

Kujawska,

Lenartowicz +

Lindel, 

Lis, 

(TW "Grażyna")

Majchrzak +

Majcherczyk,

 Miszczak, 

Moszkowski,

Nieżyński,

Pakoca,

Pawlak,

Porożyńska,

Popończuk,

Przecławski,

Rogalewska, 

Sobusiak,

Sikorski,

Słomian,

 Słomka, 

Stojda,

TW "Suka",

Sułek,

Sternicki,

Stolarski +

Szelest,

Szybisz,

Szumiło, 

Ściepuro,

Ślesicki,

 Walc,

Wajda,

Witaszek,

"Diomka"

Encyklopedia Solidarności o FMS

Lista nie jest zamknięta. Osoby nieuwzględnione zapraszam do kontaktu. 

Zanim powstała Federacja Młodzieży Szkolnej: